Thursday, October 16, 2014

Muhiimadda Naas Nuujinta

Qeybta 1aad:
Seddex qarni ka hor ayaa hay'adaha Caafimaadka iyo kuwa Daryeelka hooyada ee reer galbeedka waxa ay billaabeen inay u dardaarmaan hooyooyinka inay carruurtooda naaska nuujiyaan 6da bilood ee ugu horreysa noloshooda, balse muddo kaddib ayay siyaadiyeen oo ay ka dhigeen hal sano, sanado kaddibna waxay ka dhigeen 2 sano oo kaamil ah.

Arrintan ayaa timid kaddib markii tobannaan sano ay wadeen cilmi baarisyo ku baxday tobannaan milyan oo dollar, waxayna ogaadeen in naas nuujinta ay waqtigaas iyo lacagtaas faraha badani ku baxday uu aad ufaah faahiyay quraanka kariimka ah 14 qarni ka hor.

Ilaah sw waxa uu quraankiisa ku leeyahay:
(( والوالـدات يُرضِعن أولادهن حَولين كاملـين لمـن أراد أن يُتّم الرضـاعــة
Suurat Albaqarah, aayadda 233aad.


Aayaddan waxa ay tilmaamaysaa dhowr arrimood oo muhiim ah, waxa ayna kala yihiin:-
1. Ahamiyadda in hooyada naaskeeda nuujiso ilmaheeda yar, cuntana ay unoqdaan caanaha naaskeeda, maya caana xoolaad.
2. in naas nuujintu ku buuxsameyso 2 sano, si ilmuhu u helaan faa'iidooyinkeeda xag caafimaad iyo xag sharciyadeedba.
Ereyga naas nuujin iyo kuwa laga soo dhiraandhiriyay waxa uu ku soo arooray quraanka kariimka ah 11 jeer.


Sheekh ibnu kasiir (ibn kathir) waxa uu ka yiri aayaddaas: tani waa hanuunin uu alle ku hanuuninayo hooyooyinka inay carruurtooda u dhammaystiraan naas nuujinta, waana laba sano, wixi intaa dhaafsiisanna looma ictibaarinayo naas nuujin, sidaa awgeed ayuu yiri:[ أن يتم الرضـاعــة لمـن أراد ] oo micnaheedu yahay; qofki doonaya inuu naas nuujinta dhammeystiro.

Qataadah ibnu dacaamah waxa uu yiri: naas nuujinta waxa ay noqon lahayd waajib haddii uunan ilaah raacin lahayn aayadda qeybteeda dabe ee micnaheed yahay qofki doonaya inuu naas nuujinta dhammeystiro.
 
Ururka Caafimaadka adduunka WHO iyo sanduuqa badbaadada carruurta UNICEF waxa ay sheegeen in hal malyan iyo bar carruur ah ay sanad kasta dunida ugu dhintaan hooyada oo aan naaskeeda nuujin darteed, inteeda badana ay ka dhalato carruurta oo la siiyo caanaha gasacadeysan (caanaha lo'da) laguna siiyo basaasadda oo ay adagtahay in si fiican loo nadiifiyo. Iyadoo tiro dhan 9 milyan oo kalene ay nafaqo darro soo food saarto sababtoo ah caanaha oo si aad ah loo barxo, taasoo horseedda inay carruurta ku dhacaan cudurro badan oo dhimasho keena.

Siyaasadda naas nuujinta ee akaademiyada mareykanka ee caafimaadka carruurta American Academy of Pediatrics (AAP), waxa ay leedahay:'' dib udhig miisaamidda, qiyaasaha (dhererka iwm), u meyridda iyo irbadeynta ilaa uu ilmaha ka dhammeysto naas nuugidda kowaad''.

Carol Huotari oo la taliye ka ah kooxda Le Leche League International ee dhiiri galisa naas nuujinta ayaa tiri: suurta gal ma aha in caanaha la warshadeeyay ay udhigmaan caanaha naaska hooyada, xataa haddii ay sharikaadka caanaha sameeya isku taxalujiyaan inay usoo dhaweeyaan kuwa hooyada, waxa ayna kala sinnaan karin faa'iidooyinka nafsadeed, jaceyl iyo isbedellada hormuun iyo dhisme ee ka dhasha nuujinta dabiiciga ah. Sida ay caddeeyeen cilmibaarisyo la sameeyayna caanaha hooyda waa cuntada ugu faa'iidada badan ilmaha xataa naaska hooyo kale.

Hey'adda WHO warbixinteedi sanadkan ay kaga hadleysay caafimaadka dunida (Wolrd health statistics 2014) waxay ku xustay in hooyooyinka soomaaliyeed ee nuujiya carruurta naaska oo qura 6da bilood ee noloshooda uGu horreeya ay gaareyso 9%, taasoo ah nasiib darro aad u daran.

                                                                                                         Bahnano Diagnostic Center

                                                                                                               Blogger team

No comments:

Post a Comment